برخی گیاهان دارویی مانند آویشن، فلفل و… به عنوان ادویه در زندگی روزمره مورد استفاده اند. آیا استفاده زیاد و نادرست می تواند خطرآفرین باشد؟
به گزارش ایران ریپورتس، دکتر محمد مهدی پرویزی در گفتگویی تفصیلی با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری فارس به موضوع گیاهان دارویی و بایدها و نبایدهای آنها پرداخته است.
وی که دکترای تخصصی طب سنتی دارد و فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی شیراز است در حال حاضر عضو هیات علمی مرکز تحقیقات مولکولی پوست دانشگاه علوم پزشکی بوده و در آن مرکز مشغول به فعالیت می باشد.
دکتر پرویزی در پاسخ به این سوال که گیاهان دارویی بیشتر در کجا کاربرد دارد می گوید: گیاهان داروی از منظر طب سنتی کاربردهای مختلفی دارند. به طور کلی مقدار کم گیاهان دارویی می تواند به عنوان چاشنی در غذای روزانه استفاده شود که این امر در بین ایرانیان بسیار رایج است.
برای مثال استفاده از فلفل، زردچوبه، دارچین، زنجبیل که از گیاهان دارویی و پرطرفدار در بین ایرانیان اند به ویژه بانوان که به امر طبخ غذای خانواده مشغول هستند.
برخی گیاهان دارویی به عنوان پیشگیری کننده از بیماری و آرام بخش کاربرد دارند مانند به و چای که در سبد غذا خانواده ها معمولا به صورت دم نوش استفاده می شود.
اما تعداد بسیاری از گیاهان دارویی از جنبه کاربردهای دارویی بسیار مهم می باشند که حتما باید با احتیاط و زیر نظر پزشک متخصص طب سنتی استفاده گردد.
باید به این نکته توجه داشت که مصرف بیش از حد داروهایی که به عنوان چاشنی استفاده می شود، دارای اثرات دارویی می باشد و سلامت بدن را می تواند تهدید کند.
آیا گیاهان دارویی نیز همانند داروی شیمیایی عوارض جانبی دارد؟
گیاهان دارویی مانند داروهای شیمیایی دارای عوارض جانبی می باشند به ویژه اگر به صورت مداوم و پیوسته و به شیوه نادرست مصرف شود. برای مثال مصرف طولانی مدت <<بادرنجبویه>> می تواند اختلال عملکرد تیروئید و کم کاری تیروئید را به همراه داشته باشد.
همچنین استفاده طولانی مدت از گل گاوزبان و آویشن که استفاده از آن در بین عموم مردم بسیار زیاد شده است، می تواند با نارسائی کبدی شدید و غیرقابل بازگشت همراه باشد.
از سوی دیگر شیوه مصرف گیاهان دارویی بسیار مهم است زیرا اکثر آنها با جوشاندن یا بی اثر و یا موادی آزاد می کنند که برای بدن به ویژه کبد و کلیه بسیار مضر می باشد، و باعث اختلال شدید در عملکرد آنها می شود.
برخی از گیاهان دارویی به دلیل سخت تر بودن گیاه با اندامی که از گیاه استفاده می شود حتما باید جوشانده شود تا مواد موثر آن آزاد گردد.
همچنین نگهداری گیاهان دارویی بسیار دارای اهمیت است زیرا شرایط نگهداری نادرست، باعث آلودگی گیاه دارویی و در نتیجه به فساد آن منجر می شود و مصرف کننده را با عوارض جانبی دیگری جدا از عوارض جانبی گیاه روبرو می نماید.
چه گیاهی را می توان به عنوان گیاه دارویی استفاده کرد؟ چگونه این مهم مشخص می شود؟
گیاهان دارویی هرکدام دارای گونه های متعددی می باشند که همه دارای اثرات دارویی یکسانی نیستند.آویشن خود دارای گونه های متعدد می باشد که دو نوع از بارز ترین انواع آن شامل آویشن شیرازی و آویشن باریک می باشد که نام علمی آنان متفاوت است.
از سوی دیگر گیاهان دارویی هر منطقه دارای اثر درمانی متفاوتی با همان گیاه رشد کرده در منطقه دیگر می باشد. برای مثال اثرات درمانی آویشن رشد کرده در همدان با آویشن رشد کرده در شیراز متفاوت می باشد که این می تواند هم در نوع تاثیر درمانی و هم در شدت اثر درمانی وجود داشته باشد.
در بسیاری از دانشگاه های علوم پزشکی و شرکتهای خصوصی، با بررسی دقیق تمام اجزای گیاه مورد نظر، نوع و گونه های گیاهان دارویی را شناسایی می کنند که اصطلاحا آنها را در بالیوم ها ثبت می کنند.
لذا به عموم مردم توصیه می شود از گیاهان دارویی استفاده کنند که توسط مراکز معتبر مجوز تایید گرفته اند.
چه زمانی از داروهای گیاهی و چه مواقعی بهتر است از داروهای شیمیایی استفاده شود؟
نکته مهم این است که داروهای گیاهی مانند داروهای شیمیایی باید زیر نظر پزشک متخصص مربوطه با دوز مشخص استفاده شود. برای استفاده از داروهای گیاهی، نباید به تبلیغات داروها که در فضای مجازی منتشر می شوند، اعتماد کرد.
در بسیاری از بیماری ها به هیچ عنوان نمی توانیم ابتدا داروی شیمیایی بیمار را قطع کنیم. زیرا با این کار جان بیمار را به خطر می اندازیم.برای مثال می توان به بیماری های قلبی و عروقی، دیابت، پرکاری و کم کاری تیروئید و بیمارانی که از داروهای کورتیکواسترویید استفاده می کنند، اشاره نمود.
درهنگام مصرف داروهای گیاهی حتما باید به تداخلات دارویی، داروهای گیاهی با هم و همچنین داروهای گیاهی و داروهای شیمیایی باهم توجه کرد زیرا این تداخلات دارویی می تواند عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد..
برای بیماران در بسیاری از بیماریها باید از داروهای گیاهی به عنوان داروی مکمل یا داروی کمکی، نه به عنوان داروی اصلی بهره برد.
آیا درمان دیابت با داروهای گیاهی موثر است؟
تعدادی از داروهای گیاهی شناخته شده وجود دارند که اثرات کاهنده قند خون دارد اما تجویز آنها برای بیمار بستگی به فاکتورهای مختلفی دارد. از جمله این فاکتورها می توان سن بیمار، داروهای شیمیایی که بیمار در حال حاضر استفاده می کنند، عوارضی که تاکنون دیابت براعضای مختلف بدن بیمار گذاشته است، را نام برد.
از نظر طب سنتی، نوع دیابت، مزاج بیمار، شغل و حرفه، مکان زندگی بیمار نیز اهمیت دارد. لذا نام بردن از داروی به نام داروی قطعی درمان دیابت کاری اشتباه، غیر اخلاقی و از مصادیق شیادی به شمار می رود.
لازم به ذکر است که این مساله نه تنها در مورد دیابت بلکه درمورد سایر بیماری ها نیز صدق می کند.
گیاهان دارویی چه نقش می توانند در جهش تولید داشته باشند؟
همان گونه که می دانیم تعداد گیاهان دارویی بسیار زیاد می باشد ، هرکدام از آنها دارای خواص دارویی مخصوص به خود هستند. در تحقیقات انجام شده، بسیاری از اثرات گیاهان داروی در داخل و خارج از کشور به اثبات رسیده است و تحقیقات در زمینه اثرات درمانی گیاهان دارویی نیز روز به روز درحال افزایش می باشد.
از سوی دیگر کشور عزیز ما ایران، از نظر جغرافیای در منطقه قرار گرفته است که در تمام فصول سال امکان پرورش گیاهان دارویی خاص هرمنطقه، با خصوصیات گیاه هرمنطقه جغرافیایی خاص ایران، وجود دارد. همچنین بسیاری از گیاهان دارویی خودرو در مناطقی از ایران رشد می کنند که ارزش فوق العاده دارند.
استفاده پزشکان و بیماران از گیاهان دارویی بیشتر از گذشته شده است. که این امر به طور مشخص در کشورهای اروپائی و آمریکا بیشتر می باشد.
همچنین بسیار ی از شرکت های دارویی با برندهای معتبر، چه در ایران و چه در سطح جهانی، شروع به تولید دارو با استفاده از گیاهان دارویی به صورت استاندارد و قابل اعتمادتر کرده اند این امر موجب ایجاد پتاسیل بالایی برای پرورش، جمع آوری و بسته بندی گیاهان دارویی نموده و در مواردی تهیه عصاره یا اسانس گیاهان داروی، که توسط شرکت ها و دستگاههای معتبر انجام می پذیرد و امکان فروش به شرکت های دارویی وجود دارد.
فعالیت در این زمینه می تواند به عنوان شرکت ها و دستگاه ها اقتصادی و نیز اشتغال زایی در کشور به ویژه در قالب شرکت های دانش بنیان یا شرکت های معتبر مدنظر مسئولین محترم و متخصصین مربوطه قرار گیرد که می تواند بخش موثر ی برای تحقق اهداف رهبر معظم انقلاب اسلامی در نامیدن امسال به نام سال جهش تولید باشد.
به مردم که متاسفانه بدون هیچ شناخت دقیقی از داروهای گیاهی استفاده می کنند، چه توصیه ای دارید؟
بیماران قبل از استفاده از گیاهان دارویی، از پزشک متخصص مربوطه مشورت کنند. خوشبختانه از حدود ۱۳ سال قبل با ایجاد دو رشته دانشگاهی دکتری تخصصی طب سنتی ایرانی و داروسازی سنتی در وزارت بهداشت درمان آموزش پزشکی، استفاده از گیاهان دارویی و داروهای گیاهی مشخص، تحت سازمان دهی و نظارت مستقیم این سازمان قرار گرفته است.
تاکنون بالغ ۶۰۰پزشک متخصص در کشور در این زمینه فعالیت می کنند. تعداد قابل توجهی از آنان به عنوان عضو هیات علمی یا پزشک درمانی در دانشگاه های مختلف در سطح کشور مشغول به فعالیت بوده و در مراکز متعبر آموزشی درمانی یا حتی مراکز خصوصی دارای مجوز و سلامتکده های طب سنتی مشغول به خدمت رسانی به مردم و ویزیت بیمار و تجویز دارو با ارائه مشاوره به بیمار می باشند.
اما متاسفانه شاهد این مساله نیز هستیم که افراد بسیاری که حتی دانش طب سنتی را ندارند و به دلیل پزشک نبودن از تشخیص بیماریها عاجز هستند،. در قالب متخصص طب سنتی یا حکیم طب سنتی به امر طبابت و تجویز دارو به صورت ناآگاهانه می پردازند که این امر شیادی می باشد.
در بسیاری از موارد حتی جان بیمار به خطر افتاده و یا بیماری وی تشدید شده است. لذا از همه مردم عزیز درخواست می کنم که قبل از استفاده از داروهای گیاهی تنها به پزشکان متخصص دراین امر که دارای تحصیلات دانشگاهی معتبر بوده و دارای شماره نظام پزشکی می باشد، مراجعه کنند.
نکته مهم دیگر این است که هم وطنان عزیز گیاهان دارویی یا داروهای گیاهی را از مراکز و داروخانه های معتبر تهیه کنند و از خرید در مراکز غیر مجاز بپرهیزند.
درپایان اگر صحبتی دارید بفرمائید.
طب سنتی تنها استفاده از داروهای گیاهی نیست بلکه براساس طب سنتی سبک زندگی سالم برای پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری ها، تغییر شیوه زندگی ناسالم و آموزش می باشد. لذا تا سبک زندگی فرد اصلاح نشود استفاده از گیاهان دارویی، به بیمار سودی نمی رساند بلکه می تواند به دلیل استفاده طولانی مدت دارو به امید دسترسی به نتیجه درمانی، بیمار را با عوارض دارویی روبرو کند.
لذا حتما عموم افراد جامعه باید این مطلب را مورد توجه خود داشته باشند.
گفتگو از احسان ایوبی
انتهای خبر/