به قلم: دکتر سیدوفا مشکوة
بررسی توسعه هوش مصنوعی در اقتصاد گردشگری استان فارس نشان میدهد که این استان در مراحل اولیه آگاهی بخشی و برنامه ریزی قرار دارد، اما با درک عمیق مسئولان از پتانسیل های آن، نقشه راه در حال تدوین است. در ادامه، وضعیت موجود، حوزه های کاربردی و چشم انداز پیش رو را به تفصیل تحلیل خواهیم کرد.
حتماً. در ادامه، تحلیل کاملتر و عمیقتری از توسعه هوش مصنوعی در اقتصاد گردشگری استان فارس ارائه میشود که شامل جزئیات فنی، مدلهای کسبوکار، نمونههای جهانی و یک نقشه راه اجرایی است.
استان فارس، با دارا بودن ۱۰ اثر ثبت شده در یونسکو و مرکزیت تمدنی ایران، پتانسیل تبدیل شدن به یک «مقصد هوشمند» پیشرو در خاورمیانه را دارد. هوش مصنوعی دیگر یک گزینه لوکس نیست، بلکه یک ابزار راهبردی برای حل چالشهای قدیمی و خلق فرصتهای جدید است.
وضعیت کنونی و برنامه ریزی در فارس
استان فارس با درک ضرورت به کارگیری فناوری های نوین، گام های اولیه را در این مسیر برداشته است.
- تلاش برای تشکیل کارگروه تخصصی: معاون گردشگری استانداری فارس بر تشکیل کارگروه هوش مصنوعی در اداره کل میراث فرهنگی تأکید کرده و خاطرنشان ساخته که هوش مصنوعی میتواند مرزها را درنوردد و حتی استان را از تحریم ها عبور دهد. این نشان از نگاه راهبردی به این فناوری دارد.
- تأکید بر آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی: مسئولان استان، آموزش را رکن اول تحقق سند توسعه گردشگری می دانند. این آموزش ها از راننده تاکسی و دانش آموزان تا دستگاه های دولتی و خصوصی را دربرمی گیرد. همچنین، برگزاری کارگاه های آموزشی تخصصی برای کارشناسان میراث فرهنگی در دستور کار قرار دارد تا مهارت های لازم برای استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی تقویت شود.
- تمرکز بر نقش شرکت های دانش بنیان و استارتاپ ها: کمیسیون هوشمندسازی شورای شهر شیراز، بهره گیری از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و هوش مصنوعی در گردشگری را یک راهکار کلیدی دانسته که متأسفانه تاکنون مغفول مانده است. از سوی دیگر، از سازمان های مردم نهاد و گروه های جوان خلاق دعوت شده تا در قالب استارتاپ ها ساماندهی شده و شروع به تولید محصول و خدمت کنند.
💡 حوزه های کلانی برای به کارگیری هوش مصنوعی
هوش مصنوعی میتواند در چند حوزه اصلی، اقتصاد گردشگری استان فارس را متحول کند. جدول زیر گزینه های پیش رو را نشان میدهد:
| مزایای اقتصادی و گردشگری | نمونه اقدامات قابل اجرا در استان فارس | حوزه کاربرد |
| افزایش رضایت مسافر، طولانی تر شدن اقامت، بازگشت مجدد مسافران | ارسال پیشنهادات سفری شخصی بر اساس علایق و تاریخچه سفر | تجربه شخصی سازی شده برای مسافر |
| کاهش اثرات منفی گردشگری انبوه، حفاظت از بناهای تاریخی، بهبود کیفیت زندگی بومی ها | استفاده از سیستم هایی مشابه “مغز شهر” برای مدیریت ترافیک و توزیع جمعیت در سایت های تاریخی | مدیریت هوشمند مقصد |
| ایجاد جذابیت های جدید برای بازدید، حفظ دیجیتال میراث برای نسل های آینده | بازسازی سه بعدی آثار تاریخی، خوانش کتیبه های فرسوده، شناسایی آثار جعلی | حفاظت و معرفی میراث فرهنگی |
| بیشینه سازی درآمد بخش خصوصی، جذب مسافر در فصل های کم رفت وآمد | پیشبینی دقیق تقاضا و تنظیم هوشمند قیمت بلیط و اقامتگاه | بازاریابی و قیمت گذاری پویا |
| کاهش هزینه های عملیاتی، جذب مسافران باوجدان و علاقمند به سفر مسئولانه | بهینه سازی مصرف انرژی در هتل ها، مدیریت پسماند، پیشنهاد مسیرهای جایگزین برای کاهش شلوغی | توسعه گردشگری پایدار |
چالش ها و ملاحظات پیش رو
حرکت به سمت گردشگری هوشمند، بدون عبور از موانع ممکن نیست. این چالشها عبارتند از:
- شکاف دیجیتال: همواره خطر ایجاد شکاف بین کسب وکارهای بزرگ و کوچک (SMEs) وجود دارد. غفلت از صنایع دستی و اقامتگاه های بوم گردی در فرآیند هوشمندسازی، میتواند آنها را از چرخه اقتصاد گردشگری حذف کند. این موضوع مستقیماً به اقتصاد محلی و اشتغالزایی صنایع دستی که کاربر محسوب می شوند، آسیب میزند.
- ملاحظات اجتماعی و فرهنگی: اتوماسیون ممکن است باعث جابجایی برخی مشاغل سنتی شود که لازم است با برنامه های آموزشی و بازآموزی همراه باشد. همچنین، شخصی سازی افراطی ممکن است به یکسان سازی تجربه گردشگری و کاهش تقاضا برای راهنمایان محلی بیانجامد.
- نیاز به زیرساخت و حکمرانی داده: اجرای موفق این طرح ها نیازمند اینترنت پرسرعت، مراکز داده و برق پایدار است. همچنین تدوین چارچوب های اخلاقی و حفاظت از داده های شخصی مسافران از اهمیت بالایی برخوردار است.
💎 جمع بندی
توسعه هوش مصنوعی در اقتصاد گردشگری فارس، تنها یک انتخاب تکنولوژیک نیست، بلکه یک ضرورت راهبردی برای حفاظت از میراث بینظیرش، ایجاد اشتغال پایدار و تنوع بخشی به اقتصاد استان است. موفقیت در این مسیر، در گرو عزم جدی مسئولان برای اجرایی کردن کارگروه های تخصصی، سرمایه گذاری روی استارتاپ های محلی، و برنامه ریزی برای کاهش پیامدهای اجتماعی آن خواهد بود/پایان مطلب