دکتر سیدوفا مشکوة؛ مدرس دانشگاه و سرپرست بازرگانی بکتاش در یادداشتی اقتصادی که اختصاصی ایران ریپورتس بود، به بررسی اقتصاد ایران پس از جنگ ۱۲ روزه پرداخت.
1. وضعیت اقتصادی ایران پیش از جنگ
پیش از جنگ، ایران با چالش‌های اقتصادی متعددی مواجه بود که شامل موارد زیر می‌شود:
– تحریم‌های اقتصادی: تحریم‌های غرب به‌ویژه از سوی ایالات متحده، دسترسی ایران به بازارهای بین‌المللی و نیز سرمایه‌گذاری‌های خارجی را به شدت محدود کرده بود.
– نرخ بیکاری و تورم بالا: بر اساس آمار، نرخ بیکاری در سال‌های قبل از جنگ به حدود ۱۲ درصد و نرخ تورم به بیش از ۴۰ درصد رسیده بود.
– فقر و نابرابری: افزایش فقر و نابرابری اجتماعی به‌واسطه مشکلات اقتصادی باعث نارضایتی اجتماعی و بحران‌های داخلی شده بود.
2. تأثیرات کوتاه‌مدت جنگ
2.1. تخریب زیرساخت‌ها
جنگ منجر به تخریب قابل توجه زیرساخت‌های حیاتی کشور شد. بسیاری از کارخانه‌ها، جاده‌ها و تأسیسات عمومی آسیب دیدند و نیاز به سرمایه‌گذاری‌های عظیم برای بازسازی آنها احساس می‌شد. این تأسیسات آسیب‌دیده به ویژه در مناطق مرزی و پرتنش کشور، نقش حیاتی در تجارت و درآمدهای کشور ایفا می‌کنند.
۲.۲. کاهش تولید ناخالص داخلی
تولید ناخالص داخلی به دلیل کاهش فعالیت‌های اقتصادی و نابودی تولیدات، به شدت تحت تأثیر قرار گرفت. برآوردها نشان می‌دهد که اقتصاد ایران ممکن است تا ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی خود را در نتیجه جنگ از دست داده باشد.
۳. تأثیرات بلندمدت جنگ
۳.۱. افزایش نرخ تورم و نوسانات ارزی
پس از جنگ، نرخ تورم به سطوح تاریخی جدیدی رسید. نوسانات ارزی به پیدایش مشکلات جدی برای خانوارها و کسب‌وکارها منجر شده و هزینه‌های زندگی روزمره را به شدت افزایش داد.
۳.۲. فشار بر دولت
کاهش درآمدهای نفتی به دلیل جنگ و تحریم‌ها، منجر به کسری بودجه شدید برای دولت گردید. رشد بدهی‌های عمومی و عدم توانایی در تأمین مالی خدمات عمومی، منجر به نارضایتی اجتماعی و کاهش ثبات سیاسی گردید.
۴. روابط با پیمان شانگهای
۴.۱. اهمیت پیمان شانگهای
پیمان شانگهای، شامل کشورهایی نظیر چین، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی، به‌عنوان یک نهاد همکاری سیاسی و اقتصادی برای ایران اهمیت ویژه‌ای دارد. ایران در سال ۲۰۲۱ به‌عنوان عضو رسمی این پیمان معرفی شد و این عضویت به‌ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه می‌تواند به‌عنوان یک مزیت استراتژیک محسوب شود.
– تجارت و سرمایه‌گذاری: همکاری با کشورهای عضو شانگهای می‌تواند به کاهش وابستگی ایران به غرب کمک کند و بازارهای جدیدی برای صادرات فراهم آورد. همچنین، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های مستقیم صادراتی و صنعتی را افزایش دهد.
– امنیت اقتصادی: در شرایط پیچیده امنیتی، همکاری‌های چندجانبه در مبارزه با تروریسم و جرائم سازمان‌یافته می‌تواند به حفظ ثبات داخلی و امنیت اقتصادی کشور کمک کند.
– پروژه‌های زیرساختی: چین در پروژه‌های زیرساختی مانند “کمربند و جاده” در ایران نقش فعالی ایفا می‌کند که این موضوع می‌تواند به زیرساخت‌های کلیدی کشور کمک کند.
۴.۲. چالش‌های همکاری
با این حال، همکاری با پیمان شانگهای نیز بدون چالش نیست. نیاز به تنظیم مقررات و زیرساخت‌های مالی برای تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری، یکی از چالش‌های اصلی است. همچنین، ایران باید توانمندی‌های خود را در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی تقویت کند.
۵. روابط با بریکس
۵.۱. اهمیت بریکس
بریکس، که شامل کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است، به‌عنوان یک نهاد مهم برای همکاری‌های اقتصادی نوظهور مطرح است. عضویت در این نهاد به ایران کمک می‌کند تا از ظرفیت‌های اقتصادی کشورهای بزرگ و در حال رشد بهره‌برداری کند.
– پشتیبانی مالی: بریکس به‌ویژه در زمینه تأمین مالی پروژه‌های بزرگ و انتقال فناوری می‌تواند به ایران کمک کند. به‌ویژه بانک توسعه بریکس می‌تواند به عنوان یک منبع مالی برای پروژه‌های زیرساختی ایران عمل کند.
* دکتر سیدوفا مشکوة؛ مدرس دانشگاه و سرپرست بازرگانی بکتاش
انتهای پیام/